A FRÁXIL EXISTENCIA, MESA REDONDA DÍA 26 DE NOVEMBRO DE 17 A 19 HORAS

O club de lectura GÁLIX TENDENDO REDES organiza unha MESA REDONDA arredor da temática A FRÁXIL EXISTENCIA
Xoves 26 de novembro, de 17 a 19 horas no Consello da Cultura Galega
Escritores convidados: Concha Blanco, Marcos Calveiro e Rosa Aneiros, modera Ánxela Gracián.



A deformidade do corpo como xeito de subsistencia
As percepcións do outro
Seres humanos que se sitúan nas periferias da sociedade
Enfrontarse á vellez
As minorías étnicas e a busca dun lugar no mundo
Vidas como invernos de cor gris
Abrir as portas da gaiola na que un se pechou un día



XOVES, 26 DE NOVEMBRO, DE 17.00 A 19.00

Participan: Concha Blanco, Rosa Aneiros, Marcos Calveiro, modera Ánxela Gracián

A SOMBRA DESCALZA, NARRAR A GUERRA

ARREDOR DE XABIER DOCAMPO

XABIER DOCAMPO



http://xabier-docampo.net/

http://revistababar.com/wp/?p=36

http://www.cervantesvirtual.com/FichaObra.html?Ref=21991&portal=17



Como el di tantas veces, Xabier Docampo "é un neno de aldea, fillo dun pai esencialmente labrego, que tivo algúns oficios durante bastante tempo, e dunha nai costureira", un neno que coñece as primeiras palabras literarias da voz da súa nai, unha aventaxada alumna que acaba converténdose en mestra doutra nena e aprendendo case de memoria o pequeno armario de libros que formaba parte da exigua biblioteca daquela escoliña rural: Quevedo, Góngora, San Juan... pero a súa verdadeira paixón pola literatura nace da lectura incompleta -as primeiras catro páxinas habíaas de ler á idade de trinta anos-, dun exemplar mutilado de A illa do tesouro de Stevenson. Esa vocación, esa perfección, esa voz feita para a narración oral, rexistro no que se revelou un mestre que fascina aos seus oíntes, -como aconteceu unha vez máis a bordo do Nauja, coa súa fermosa e non escrita historia da princesa Ildara e os seus cabelos que se tornan cobras- vénlle xa da infancia, duns pais galegos ata a medula que lle contaron xenerosamente historias que o neno imaxinativo e dotado para a fantasía que foi dende sempre Docampo bebía como quen bebe un maná que nunca o deixará morrer de fame.
"Cando morreu meu pai fóiseme o contador de contos", dixo Docampo nunha ocasión, "esa foi unha das maiores bendicións que recibín na vida, gozar dese pai contador de sucedidos. O sucedido é unha historia que se conta como real por inverosímil que pareza. O narrador é o encargado de dar memoria fidedigna do que pasou, non como algo propio pero si como algo verdadeiro, algo que lle sucedeu a aquel que o contador coñece e de aí a súa misión de dar memoria".
Desa arte de dar memoria do que foi nacerá boa parte da obra literaria de Xabier Docampo, premio Nacional de Literatura, 1994, Cando petan na porta pola noite.
Confesa Xabier que "todo o que escribe o fai por un desexo de contar". Por iso, toda esa tradición oral influíu na súa vocación de escritor dun xeito profundo, que se ve de xeito máis evidente nos contos que nas novelas, na capacidade de descrición de espazos, de lugares e sentimentos, de describilos dende a narración, sen a presenza de diálogos, describilos coma se se contasen en voz alta.
Na xornada do día 26 de setembro, a bordo do Nauja, Xabier Docampo fixo gala unha vez máis da súa capacidade de contador oral capaz de nos trasladar ao mundo de Ildara a princesa dos cabelos que se transforman en cobras porque, como el di, para contar os contos, non hai segredos, nin fórmulas, nin máximas, nin conosellos; "os contos para contalos, hai que contalos ben e punto. Hai que contar contos que a un lle gusten e contar contos cando un ten ganas". Así, o día 26 de setembro, a bordo da goleta Nauja Xabier dende a palabra e Cobas, dende o pincel, contáronnos historias que lles gustaron e que nos conmoveron a pesar do quentísimo "día de herba seca", sen todos, nin tornasoles e desfrutamos de dous dos maiores contadores de historias -dende a palabra e dende a voz- con que se honra este país.
Docampo estuda maxisterio, condicionado polo azar e polo espazo físico de ter que cursar estudos sen se mover da Coruña, unha vez que remata deseguida descobre que a súa vocación é esa, que a escola é un espazo no que se sentir a gusto, e que, de non poder facer cine ou teatro, a aula é un espazo grato co que deleitar coa súa vocación de lector impenitente, voraz, incondicional, selectivo, contar e ler. E logo escribir. Con vinte e cinco anos xa tiña escritas moitas historias que escriba,"non tanto pola vaidade de publicar" senón porque "o bonito era escribir", por ese pracer de verter en letra os personaxes que viven dentro dun.
Coa faceta de escritor Xabier Docampo conxuga ademais a súa faceta de militante a prol da lingua, a galega por suposto, esa batalla a que se entrega coma os vellos guerreiros de ARturo, diposto a vencer, a dalo todo, a deixar a pel na loita porque a causa é nobre e paga a pena.
Ao longo da súa traxectora como mestre e como escritor deixou constancia do seu traballo pero tamén o fixo como home, como cidadán de a pé nado nun país cunha identidade e cultura de seu, que hoxe máis ca outras veces, está sendo ameazada.

NARRAR A GUERRA, A sombra descalza, AN ALFAYA, XOVES 22 DE OUTUBRO

NARRAR A GUERRA
Lectura compartida con An Alfaya de A sombra descalza
Xoves, 22 de outubro de 2010
De 17 a 19 horas no Consello da Cultura Galega (Praza do Obradoiro, 2ª planta, Santiago de Compostela)

“A guerra é unha femia maldita que casa coa morte”.
An Alfaya. A sombra descalza
A Guerra Civil e a posguerra.
Os tempos da fame.
A historia que nos foi construíndo.
Entendernos a través do pasado.
Os espazos femininos.
Os estereotipos sexuais.
A emigración.
Os segredos.
O matrimonio por conveniencia.
A economía da aldea.
Literatura e memoria.

NARRAR A ADOLESCENCIA, ANXOS EN TEMPOS DE CHUVIA, MÉRCORES DÍA 7 DE OUTUBRO

Proposta gráfica do noso ilustrador Daniel Díaz
NARRAR A ADOLESCENCIA
ANXOS EN TEMPOS DE CHUVIA DE Miguel Vázquez Freire
Mércores, día 7 de outubro de 2010, no Consello da Cultura Galega, de 17 a 19 horas, diálogo co escritor Miguel Vázquez Freire

NARRAR A ADOLESCENCIA, MÉRCORES DÍA 7 DE OUTUBRO

NARRAR A ADOLESCENCIA a partir da novela Anxos en tempos de chuvia de Miguel Vázquez Freire ou a arte de inculcar valores e responsabilidades a través da literatura.



O descubrimento dun mesmo
Adeus ao reino máxico da infancia
O tránsito cara ao mundo das responsabilidades dos adultos
Adolescencias dolorosas
A vivencia do amor, da morte, das inxustizas


ENCONTRO próximo mércores 7 de outubro de 2009 de 17 a 19 horas na sede do Consello da Cultura Galega (praza do Obradoiro)

CRÓNICA DA XORNADA "POR MARES DE TINTA E CANTOS DE SEREA"

CRÓNICA "POR MARES DE TINTA E CANTOS DE SEREA"
Uns cantos chegamos cedo a Baiona para facer un percorrido histórico pola vila. Alí guiounos Carlos Sastre, coordinador nacional de Amigos del Románico, quen unha vez máis fixo gala da súa erudición, paixón e frescura por este período histórico que tan fermosos froitos deixou na nosa xeografía.
Coa iconografía da pedra gravada nas nosas retinas, achegámonos ao peirao onde estaba a goleta Nauja. Xabier P. Docampo e Xosé Cobas estábannos esperando, tan guiadiños eles, como dixo Xabier, no pantalán, á mesma beira do Nauja, co sorriso pillabán debuxado na facer.
-A ver que sae desta. Dei talleres en milleiros de sitios, pero nunha goleta é a primeira vez -dixo Docampo coa súa voz áspera e fonda, suxestiva, fermosa.
A voz de quen leva na alma a terra galega; a voz da tenrura, da boa xente que é Docampo. A voz que transmite a paixón que o habita: a de lector compulsivo, voraz que necesita a lectura como supervivencia, a de escritor entregado a unha causa: salvar o galego, salvar os rapaces da perda da identidade, crear unha literatura con alento galego, consolidala, visibilizala. Subimos á goleta.
-Vai un día de herba seca, abofé -dixo Docampo.
A pesar diso, a pesar da calor abafante dun día sen vento no mar calmo da baía de Baiona, ese abeiro íntimo protexido do mar aberto polo espiñazo que son as Cíes, a suor a escorregarlle polas fazulas, os nosos convidados entregáronse por completo a nós. Dérono todo. Primeiro foi Xosé Lois Vilar. un dos maiores promotores do Instituto de Estudos Miñoranos. Xosé Lois Vilar falounos de talasonimia ou a beleza de nomear as nosas pedras, eses fondos mariños tan descoñecidos para os de terra adentro, mapas de nomes transparentes para os que viven do mar. "Olga, laxe, badía, todo no mar está categorizado, os nomes proceden da forma, da virulencia do mar, do chan furado, da necesidade de e guiar na néboa, o mar que leva os nomes dos mariñeiros que o habitan, o Maberes, o Judas... Falounos tamén dos barcos que afundiron na baia... En fin, da necesidade que sentimos dde nomear as cousas para que existan, deses gañegos que fan da palabra "a casa do ser", como dixo Heidegger, para que a palabra non morra nunca.
Logo interviñeron Xabier Docampo e Xosé Cobas. regalándonos as súas palabras e as súas imaxes asemade, con paixón, con humor, con xenerosidade. A paixón de ter emprendido a viaxe cara ás illas, como diría o poeta grego Cavafis, nas viaxes o que importa é quen comparte connosco ese anaco de etmpo que nos foi dado antes de que o reloxo das nosas vidas se pare definitivamente. Nós iamos ben acompañados. Mentres Xosé Cobas pintaba con cores as palabras do mestre da Terra Chá, fluían de seu: "Había unha vez unha princesa que se chamaba Ildara, a dos cabelos de serpes...". Xosé Cobas tecía con cores a imaxe da fermosa princesa Ildara.
A tarde foi devalando devagar e sorprendeunos a tardiña fondeados nas Cíes, coa promesa das illas chamando por nós. Baixamos a terra firme e cada un foi poñendo en papel as súas reflexións que logo lle entregou aos dos mestres como lembranza e aprendizaxe da xornada.
Nesta viaxe os viaxeiros gañamos a partida ao sol ao que vimos morrer un día máis xa cando estabamos tocando porto de regreso outra volta a Baiona.
O noso fotógrafo -ilustrador gráfico das propostas do club- DANIEL DÍAZ, deixou coa súa man de artista os recordos en imaxes.
Un pracer tervos coñecido un pouco máis, Carlos, Xosé Lois, Xabier, Xosé, graciñas tamén Dani e graciñas a todas vós e todos vós por ter vindo con Gálix Tendendo Redes nesta viaxe polos mares de tinta.
graciñas e mil primaveras máis para a lingua galega!

POR MARES DE TINTA E CANTOS DE SEREAS

XORNADA LITERARIA “POR MARES DE TINTA E CANTOS DE SEREA”

ORGANIZA: CLUB DE LECTURA GÁLIX TENDENDO REDES

COORDINACIÓN: Ánxela Gracián

O club de lectura “Gálix Tendendo Redes”, coordinado por Ánxela Gracián, escritora e vicepresidenta da Asociación Galega do Libro Infantil e Xuvenil, Gálix, realizará mañá, sábado 26 de setembro en Baiona, unha nova xornada literaria que, nesta ocasión, leva por título “Por mares de tinta e cantos de sereas”.
Nesta nova edición o club de lectura “Gálix Tendendo Redes”, coma en anteriores edicións, “tende redes” a outras asociacións sen ánimo de lucro, para abordar o pracer de ler dende varios planos, soportes, perspectivas, incluíndo propostas transversais con outras disciplinas. Nesta ocasión, dende a literatura intentamos “tender redes” cara ao ambiente, a historia e a etnografía unindo os nosos esforzos coa Coordinadora Mediombiental de Estudos Mariños, Cenma, encargada de xestionar a goleta Nauja e co Instituto de Estudos Miñoranos. O "NAUJA" é un barco de madeira, aparellado con dous paus que posúe unha ampla e despexada cuberta, o que lle confire ao barco un alto nivel de seguranza para os navegantes sen deixar de ser un barco que mantén ese espírito que desprenden os barcos antigos das mellores novelas de viaxes.
O Nauja pasou a ser xestionado pola Coordinadora para o Estudio de Mamíferos Mariños, organización de ámbito galego e fundadora da SEC, para desenvolver as actividades marítimas na costa galega, de carácter ambiental e de investigación no mar, especialmente centrado no mundo dos cetáceos, pero sen deixar de tratar outros eidos como poida ser a bioloxía, a ecoloxía, a oceanografía, a pesca, a etnografía e outras materias que incidan sobre o mar.

Gálix Tendendo Redes tamén “lanza redes” á historia e a etnografía, a través da colaboración co Instituto de Estudos Miñoranos.
Para a edición da xornada de mañá Gálix Tendendo Redes contou tamén co apoio de Edicións Xerais de Galicia.
A xornada POR MARES DE TINTA E CANTOS DE SEREAS consistirá nunha navegación literaria e física na procura de todas as Ítacas. Ao longo da travesía tornarémonos, da man dos nosos amigos Xabier P. Docampo e Xosé Cobas, ricos en coñecementos e experiencias e aprendemos o que significan todas as viaxes.




Tomando como referencia a lectura compartida do suxestivo Libro das viaxes imaxinarias, escrito por Xabier P. Docampo, ilustrado por Xosé Cobas e editado por Edicións Xerais de Galicia, ampliaremos os nosos coñecementos do xénero da crónica de viaxes literarias, utilizando como recurso os apuntes dun caderno de viaxes imaxinario, no cal a voz e a mirada sensible do Viaxeiro, o alter ego sentimental de Xabier P. Docampo, nos fala dos, ilusións, soidades, encontros, desencontros, espectativas, descubertas, medos cuxo resultado é este fermoso caderno de bitácora para buscadores de illas paraíso. E a través da imaxe Xosé Cobas dará cor ás emocións deste viaxeiro sentimental, empregando leves pinceladas de cor que deixan nas páxinas pegadas emotivas: o vermello do sangue derramado e da paixón con que un se entrega á vida; o branco, da liberdade desexada; o verde, da esperanza de todo imposible regreso; o azul, de todos os ceos; o negro, dos pesadelos e da boca seca; os tons ocres, da terra pisada, esa pel de almanaque.
A actividade comezará cun encontro de todos os asistentes na vila de Baiona, na cafetería Monterrei (Rúa Ramón y Cajal, 5. Teléfono: 986 35 54 90) entre as 10 e 10.30 da mañá. Logo realizaremos unha visita guiada á Colexiata de Baiona e un pequeno percorrido polo casco antigo de Baiona a cargo de Xosé Lois Vilar do Instituo de Estudos Miñoranos. Ás doce da mañá, embarcaremos no Real Club Náutico de Baiona a bordo da goleta Nauja e faremos un percorrido dende a baía de Baiona ata as Illas Cíes. Xa fondeados na baía das Cíes, nese abeiro íntimo que son todas as illas, Xabier P. Docampo e Xosé Cobas impartirán un obradoiro literario artístico a catro mans no que nos introduciremos de cheo na narrativa de tradición oral e na narrativa de viaxes co desexo de que a palabra que se transmitiu de xeración en xeración dende a noite dos tempos non morra nunca. Teremos un tempo para escribir. E antes das despedidas e de embarcar de novo na goleta Nauja para o seu regreso a Baion, espéranos unha sorpresa, esa sorpresa reservada en todas as viaxes antes
ORGANIZA:


COLABORAN:

CENMA, COORDINADORA AMBIENTAL CONSERVACIÓN DE CETÁCEOS MARIÑOS
IEM, INSTITUTO DE ESTUDOS MIÑORANOS
EDICIÓNS XERAIS DE GALICIA

POR MARES DE TINTA E CANTOS DE SEREA

POR MARES DE TINTA E CANTOS DE SEREAS

XORNADA LITERARIA ORGANIZADA POLO CLUB DE LECTURA “GÁLIX “TENDENDO REDES”
Sábado día 26 de setembro de 2009



Navegamos POR MARES DE TINTA E CANTOS DE SEREAS
na procura de todas as Ítacas. Ao longo da travesía tornarémonos, da man dos nosos amigos Xabier P. Docampo e Xosé Cobas, ricos en coñecementos e experiencias e aprendemos o que significan todas as viaxes.




Tomamos como referencia a lectura compartida do suxestivo Libro das viaxes imaxinarias, escrito por Xabier P. Docampo, ilustrado por Xosé Cobas e editado por Edicións Xerais de Galicia. A obra abre novas pespectivas respecto do xénero da crónica de viaxes literarias, utilizando como recurso os apuntes dun caderno de viaxes imaxinario, no cal a voz e a mirada sensible do Viaxeiro nos fala dos, ilusións, soidades, encontros, desencontros, espectativas, descubertas, medos cuxo resultado é este fermoso caderno de bitácora para buscadores de illas paraíso.
Estes relatos, que dan forma ás emocións de todo viaxeiro sentimental, van acompañados de leves pinceladas de cor que deixan nas páxinas pegadas emotivas: o vermello do sangue derramado e da paixón con que un se entrega á vida; o branco, da liberdade desexada; o verde, da esperanza de todo imposible regreso; o azul, de todos os ceos; o negro, dos pesadelos e da boca seca; os tons ocres, da terra pisada, esa pel de almanaque.


“Todas as viaxes son un regreso. Calquera viaxeiro retorna á casa desde o momento mesmo en que puxo o pé fóra dela. Hai que volver para contar, para facer da viaxe relato. Por iso os camiños que emprende o Viaxeiro son vieiros que conducen ao coñecemento e á aprehensión da beleza, que tantas veces hai que rescatar do medio da miseria e do mal. Viaxar é ir ao encontro do que nos emociona na súa contemplación e diante do que abandonamos todo desexo de posesión, porque o gozo está en recibírmolo de xeito gratuíto.”Libro das viaxes imaxinarias. Xabier P. Docampo




PROGRAMA “POR MARES DE TINTA E CANTOS DE SEREAS”(SÁBADO DÍA 26 DE SETEMBRO)(Lugar: Baía de Baiona e arredores)

PREZO: 44 EUROS
(Inclúe viaxe en goleta, explicacións, talleres e comida picnic).

10.00-10.30. Encontro de todos os asistentes na vila de Baiona, cafetería Monterrei (Rúa Ramón y Cajal, 5. Teléfono: 986 35 54 90). Alí espérannos os amigos do Instituto de Estudos Miñoranos que nos contarán un pouco a historia do IEM.
11.00-12.00. Visita Visita guiada á Colexiata de Baiona e pequeno percorrido polo casco antigo de Baiona a cargo de Xosé Lois Vilar do Instituo de Estudos Miñoranos.
12.00. Embarco no Real Club Náutico de Baiona a bordo da goleta Nauja. (A xente que o desexe pódese incorporar tamén a esta hora).
12.00-13.00. Percorrido dende a baía de Baiona ata as Illas Cíes. Breve historia da recuperación da goleta, obxectivos, proxectos medioambientais, etc. a cargo de Xosé Lois Vilar.
13.00-14.00. Fondeados na baía das Cíes, introdución á narrativa de tradición oral e á narrativa de viaxes a cargo de Xabier P. Docampo.
14.00.15.00. Picnic. (Empanada de atún, carne e polbo. Bocatas fríos. Froita. Sobremesas doces. Bebidas. Refrescos)
15.00-16.00. Escritura, por parte dos asistentes ao club, dunha mensaxe aos rapaces e rapazas de hoxe en día na que se reflicta a necesidade de transmitir ás xeracións vindeiras a rica tradición oral.
16.00-.16.30. Café e baixada a terra e paseo (opcional).
16.30-17.30. O proceso de ilustración do libro As viaxes imaxinarias. Un traballo a catro mans a cargo do ilustrador e pintor Xosé Cobas.
17.30-18.30. Embarco de novo na goleta para o seu regreso a Baiona. Metemos as mensaxes aos rapaces e rapazas dentro dunha botella e guindámolas ao mar.

ABECEDARIO DE MARILAR por Ánxela Gracián

ABECEDARIO DAS LETRAS DE MARILAR ALEIXANDRE
por Ánxela Gracián


A de Apaixoada, de Amable ou de Áspera, depende de con quen e con que. A de Aloe vera e de Abidueira, a das cortizas brancas nas que riscar os desexos de Amor. A de Alqueidón, a patria do trasno. A de Ártico e Amazonia, lugares aos que viaxar coa palabra, pero tamén coa experiencia de quen sabe que, coma Ulises, só se chega a Ítaca se a illa existe no noso corazón.


B de Babel, pero non como castigo senón como bendición das linguas Bífidas, coma a de Basilisa, tamén con b, a princesa Batracio.



C de Cidades. Madrid, a Cidade na que naceu e da quen ten saudades, por exemplo, do Cineclube de Areneros onde viu por primeira vez “Freaks”; C de Cidades onde viviu, coma Ceuta, tamén con C, Cidade da quel lembra algunhas árbores, -sen abecedario-: o limoeiro case machadiano ou a figueira dos figos doces do mencer. C de Cidades coma Vigo a das mimosas en flor en decembro e C de Cidades coma Santiago de Compostela onde vive actualmente, e da que non ten saudades, porque non marchou, pero tampouco nos dixo se tería saudades de marchar. C de Cidades nas que nunca estivo e que coñece en soños. E C de Cidades nas que estivo brevemente, coma Donostia, Perugia ou Boston. C de Cee, patria de Toba, C de toda a Costa da Morte que tamén comeza por C. C de Catálogo, pero de velenos menores, eses que de tanto respiralos nos van dando vida aos poucos. C de A Compañía Clandestina de Contrapublicidade (Premio Álvaro Cunqueiro 1998). C de Carapuchiñas e liCántropos, que se deitan xuntos e xogan a Comerse un ao outro coma se se amasen. C de Cazador que, cando atopa Carapuchiñas e lobos abalouCados na mesma Cama, foxe para o máis esCuro do bosque só de pensar en se enfrontar a un lobo namorado.


CH de CHuva, a do monstro, con Pablo Amargo, que tira un paraugas vermello para vencer os medos. CH de CHuva, pero a outra, a que cando orballa nos empapa devagariño ata amolecernos a alma. CH de CHápiro verde, ese lagarto de dous rabos con capacidade para conxurar a maxia. CH de CHapapote, madia leva, o das praias da alma.

D de Desafío. D Darwinismo. D Decisión. D de Dente para aDentar mazás maDurecidas e peles Desaqueloutradas polo Desexo. D de Deriva. D de Derrotas e D de rotas: a da Resolution, por exemplo, polos mares da ciencia e da liberación de vellas condenas. D de Didáctica, a das ciencias, que ensina na Facultade de Ciencias da Educación de Santiago de Compostela. D de Denuncia, en Cheng-Mai (Tailandia), por exemplo, onde mercar unha rapaza de trece anos custa cen dólares, e cincuenta dólares máis se posúe esa virxindade, tan efémera nos trópicos, porque todo acontece tan rápido como o solpor e aos dezaseis xa é demasiado tarde, porque aos dezaseis, unha muller
xa non vale nada.


E de Esfinxe. E de Edipo. E de Eco, (Umberto Eco) e o outro, o que nos condena a Emitir a Eterna lEtanía librE das Elixidas. E de Edén, o paraíso onde ningunha Eva sexa responsable do pecado de Adán. E de Escaravello e de Escaravellar. De Escaravellos, cando entre semana Estudaba bioloxía e un libro de Edgar A. Poe asomaba por baixo dos grosos tratados de Zooloxía animal. E de Escaravellar, cando, no canto de apañar escaravellos, Enxerga palabras descarreiradas coas que Escaravellar nunha lingua Espúrea que nos vai murchando. E de Escribir para levarnos á Entrada de todos os mundos posibles. E de Eladio Rodríguez, o autor dese dicionario no que dormen as palabras como grandes peixes Ebrios de Engoler o oxíxeno da Escrita.


F de Fábula. F de Fascinación. F de Filosofía. F de Faxia (leteraFaxia, ou animal que se alimenta de palabras). F de Familia e de dolorosas relacións familiares, a da nai, por exemplo, lembrada nese Catálogo de velenos. F de Fouces e Fouciños de Fío Fino, cos que chapodar as inxustizas do mundo, as que se cometen contra as mulleres, as primeiras, pero tamén as outras, as da guerra, as da alienación, as da masacre e as do esquezo.


G de Gabela e de enGabelar Garabatos. G de Garabatos que fan Grilandas de palabras. Grilandas que fan poemas. Poemas que Gabean polas Gabias do planeta como aGatuñan os Gatos cando andan á xaneira: con ardentía.


H de Handicap. H de Haiku. H de Herbalúa, esa ovella que foi en Saint-Exupèry coñecemento e tenrura.


I de Intrépida. I de Incualificable. I de imaxinativa. I de Inocencia e de Infinito.

K de Kafka e de Kerouac. K de Kiergkegard e de Kaos.


L de Labirinto. L de Labios. L de látego. L de Liberdade. L de Licenzas, as poéticas e as outras. L licantropía e de Lobos nas illas. L de Loucura. L de Lingua, o galego, a Literaria porque coma todos os bechos ten a Lingua gallada.


M de Marilar. M de Muller e M de Mulleres e de Matrias. O discurso oculto do f feMinino fronte ao M de Masculino.
M de Mal, porque as Mulleres aínda non alcanzaron a igualdade, a paridade e a dignidade necesarias para un asalto á República dos Soños, esa Bastilla da Caída do Antigo Patriarcado. M de Medidas, a prol da igualdade, e non M de Muletas e falsos apoios. M de Medidas, as outras, as 90-60-90 da Moda, esa alienación. M de Top Model que xa non aspira a ser unha Máis, unha Muller normal, unha de tantas Mozas que canta en A banda sen futuro. M DE Mensaxe. M de Música “enviada ao baleiro con tinta, chuspe ou sangue, coa esperanza de que ao outro lado alguén a reciba”. M de Medusa, a de A cabeza de Medusa, a súa última obra, que nos fala da violencia sexual e das Metamorfoses, as de Ovidio, e as outras, as que transforman os sapos en príncipes. M de Merlín, o do Premio, (pola obra A expedición do Pacífico), e o outro, o Mago, que tiña amizades con dona Xenebra e con Basilisa, a princesa sapiño e que non gustaba moito de Artures e de Lanzarotes, ou si. M de Madrasta e outros contos real marabillosos deconstruídos. M de Meses e de tempo. M de Mar, o de Toba, e os outros, os soñados, sucados na goleta Resolution polas ondas da liberdade. M de Morrer, de noxo, e de Morte Morrida, esa arañeira que nos esquece, o único irreversible. M de Mangas, as do corte, “para non volver cruzar o foxo dos cocrodilos ata que nos medre, -con M-, a Melena”, tamén con M, e as outras, as Mangas que cobren a nosa pel de Mel, cando todo é adolescencia e Medo. M de Medrar “para deixar de ter furados na alma, furados por onde escapan os días alegres de verán e tamén M de Medrar “para ter furados polos que entran as cousas de fóra”. M de Medo. M de Man. De Man que toca, que apalpa, que apreixa, que amarfaña, que aloumiña, que Modela, que Moldea, que Mata. M coma a letra m que ten tres pés longos coma os pés da formiga coxa, pés andareiros polos solitarios camiños chousados dos cantís da costa da Morte con M. M de Magnolia, de Metáfora, de Misto, de Maiúscula, de Maiúsculo. M de Muro, de Memoria, de Mapa, de Materia priMa, de Maxia, de Mito, de Merendas e Magostos e das últimas coMeMerendas nas tardes de outono. M de Mudanza, de Mamífera, de Murmurio. M de Manchea ou presa de terra (Unha presa de terra, premio por entregas de La Voz de Galicia, e a outra, a da terra que nos redime e nos reinventa). M de Matrimonio. M de Matriarcado. M de Maio, o Mes que Des-Mente a primavera. M de Mel, de Morfoloxía, de Mundo, de Múltiple. M de Mutuo como recíproco.


N de Nada. De Ninguén. De Ningures. De Nunca. De Non e doutros adverbios absurdos para un Catálogo de velenos. N de Nunca máis, madia. n de Nogard e de Norte.


O de Oblicuo. O de Obriga. O de Ozone para respirar de Ondas, Ondaxes e Ondadas para navegar polos Océano de tinta.


P de Patria, a da lingua, que fixo súa con borranchos de luz que son Palabras de Pan. P de Patria, ese estro literario que é Fisterra, a Matria: o Ézaro, As Lobeiras, Toba, a interminable estepa de Rus do Medio, Eiroas, Gumil, Rego Loureiro…P de Palabras arreboladas dende o alto das esparxas. P de Perseo, o heroe que para liberar a súa amada Danae, cortou a cabeza da medusa antes de que Zeus, disfrazado de P de Poeira de Ouro, rachase todos os Pactos, os do corpo e os outros.


Q de Que? Q de Quen? Q de Quo? Q de Quitina e de Queratina, escamas coas que se constrúen escudos, esas máscaras.

R de Rosas e Refachos. R de Respiración. R de Resolution, a goleta do amor Romántico con R. R de Rock and Roll, O da "Caravana" de Ángel Álvarez a finais dos 60; e o Poch, o músico de A banda sen futuro.


S de Seda, a das debandoras de Seda, de “dedos coma vermes e coxas virxes dos trece anos”. S de Sangue, o primeiro, o sangue desa Carapuchiña virxe que foi comesta de amor por un lobo namorado.


T de Teorías, a do Caos, por exemplo, un texto sobre as traizóns que recibiu o premio Xerais en 2001. T de Tempo, o xeolóxico, os millons de anos que tarda en se formar un petón de granito, e T de Tempo ontolóxico, ese que se nos esfarela nos dedos.


U de Ubre, a nosa, a dos mamíferos que nos alimentamos de leite, pero tamén de soños. U de Uvas e acios. U de Ubicuo e Ubicuidade. U de Usar. U de Utopía e Utopías, o reino da palabra, por exemplo.


V de Vaca, a de Fisterra coa chave de alcatrán. V de Vampiros, dese primeiro relato que escribiu, Agardando polos morcegos, e que nos confirma que nas nosas mans vive a maxia.


X de Xermolo e Xermolar. X de Xacios, trasnos e outros seres míticos. X de Xacer e de Xenreira. XXX do Prohibido e do Maldito.


Y de Ying e de Yang, os opostos pero tamén os complementarios, coma no amor.


E Z de Zodíaco e outras constelacións, a da xovenca, por exemplo.

narrar a historia, mesa redonda

MULLERES CON VOZ DE SEU

O club de lectura Gálix Tendendo Redes continúa a súa andaina coa súa cita mensual. Este mes estará dedicado á narrativa con voz feminina e abordarase á lectura da obra:

A expedición do Pacífico de Marilar Aleixandre.



A cita ten lugar no Consello da Cultura Galega de 17.00 a 19.00 horas.



O día 3 de XUÑO realizarase unha posta en común arredor da citada obra, así como unha introdución a esta temática dentro das literaturas ibéricas.

O día 16 de XUÑO contaremos coa presenza da autora que nos contará polo miúdo os detalles do proceso de creación.

AGUSTÍN FERNÁNDEZ PAZ, TRES CITAS PARA A SÚA CREATIVIDADE

AGUSTÍN FERNÁNDEZ PAZ OU REESCRITURA PERMANENTE por Ánxela Gracián

TRES CITAS PARA AGUSTÍN FERNÁNDEZ PAZ:

1. “L´oevre a comencé beaucoup plus avant de qu´on aie une seule parole ecrite.”
(A obra comezou moito antes de que haxa unha soa palabra escrita”.)
Michel Butor

A importancia da linguaxe e especialmente da linguaxe literaria.

Se repasamos as declaracións, entrevistas, reflexións públicas e mesmo a súa escrita de ficción vemos que as palabras linguaxe, literatura, ler e palabra aparecen infinidade de veces en boca de Agustín. Por iso quizais unha das constantes de toda a súa obra sexa esa aposta polo pracer estético que producen as palabras, ese poder máxico que permite describir o mundo, aprehendéndoo na súa realidade e infinitude. E canda a palabra, Agustín Fernández Paz fala da literatura, como unha ventá á que asomarse para ampliar os horizontes vivenciais. Desta paixón pola palabra e pola literatura, que constrúe mundos posibles nace outro dos piares nos que se sustenta a obra de Fernández Paz: a ficción metaliteria. Un xeito de exercicio metatextual de textos entrecruzados no que a revisitación de outras obras literarias xa escritas, enriquece a lectura, facendo que o lector, coma o escritor, soñe todos os libros, ou soñe un único libro posible que sexa todos os libros, como dixo Eco. En Agustín podemos percibir un mundo paralelo ao real, conformado con tanta forza polo que narra pero tamén polo que le. Ambas partes compleméntanse e a esa arte de colocar palabras e historias nun papel, está esoutra, que é dicirnos que, ao lelas, nos descubrimos a nós mesmos, o que somos e o que soñamos.
A consecuencia final é ese ROTEIRO LITERARIO que algún día alguén escribirá seguramente e que da conta dunha paixón lectora como unha das formas máis desgarradoras e fascinantes de vincularnos á literatura. De aí que Fernández Paz escriba nese espazo de fronteira da literatura xuvenil que non defrauda aos lectores adultos, debido a ese perfecto equilibrio entre as reflexións provenientes das lecturas e a influencia e adecuada elección dunha linguaxe exixente que fai gala dunha aparente pero elaboradísima sinxeleza.

2.:
S´aimer n´est pas se regarder l´un a l´autre
sinon regarder ensemble dans la même direccion.
(Amar non é mirar un para o outro
senón mirar xuntos nunha mesma dirección)

Saint Exupery
A definición e as definicións múltiples do amor
Agustín é un dos escritores da LIX que máis reflexiona sobre a natureza do amor. O amor pasado que provoca dor presente e así os acontecementos evocados invaden a quietude do presente e provocan estados de melancolía. O amor como fractura, como incomunicación, como desamor, a amor como encontro, como fuxida,o amor como imposibilidade de fuxida, as pantasmas do amor, os recantos nos que o amor existiu e as cinzas que deixou a chama do que ardeu, enfermar de amor, sandar de amor, a sensación de amor, a amor non correspondido, o amor platónico. Agustín reflexiona constantemente na natureza e esencia dese sentimento para constatar que deses soños soñados ou soños vividos pero perdidos xorde a nostalxia, a saudade do que fomos e perdemos, e deses dous sentimentos nace a evocación mitificadora do pasado.
3:
“Somos nuestra memoria
Somos ese quimérico museo de formas inconstantes
Ese montón de espejos rotos”.
Jorge Luis Borges
Memoria, evocación e compromiso
A parte do seu compromiso por contar as cousas como foron nunha guerra inxusta e cruel como todas, pero sobre todo silenciada, hai en Agustín Fernández Paz, non tanto ese desexo de axustar contas dicindo nomes e feitos, senón algo así como un uso moral da memoria. Os seres humanos defínense polo que fan e son lembrados polo que fixeron. Por iso cando sonesquecidos polos que nos lembran “inexisten”. De aí que haxa en Agustín esa reinvidación do dereito á memoria, como fundamento moral do dereito de lembrar.

AIRE NEGRO OU A ARTE DE NARRAR O MISTERIO

A ARTE DE NARRAR O MISTERIO PARTINDO DO MITO ORAL por Ánxela Gracián

Aire Negro refunde a realidade, enche os espazos baleiros do coñecemento, dialoga co mito oral das bocas, pozos ou portas do inferno e reinvéntao dende unha escrita literaria. Nesta e noutras obras o escritor que practica a arte da metaliteratura, o que implica a importancia e coidado exixente e exquisito que na súa obra se concede á linguaxe, de aí que os argumentos das obras de Agustín flúan dun xeito claro, case transparente. A súa é unha visión intuitiva e amigable do azar. Así, os sucesos considerados estraños –como presenza de pantasmas, seres do trasmundo, presenzas demoníacas- etc, tórnanse verosímiles ante o lector que se converte en cómplice do protagonista. A presenza de seres do trasmundo galaico, o reecontro coas orixes ancestrais e o diálogo literario con elas forxa unhanarrativa que, partindo da tradición oral, literaturiza os mitos. Hai en toda a obra de Agustín Fernández Paz paixón pola literatura, exixencia altísima coa linguaxe, reactualización de temas do mundo tradicional oral dos que parte para a creación dun misterio ao xeito de Poe, Hoffman e Lovecraf, pero hai en toda a súa obra unha reflexión sobre o amor. Aire negro é tamén unha novela de amor, unha novela que ten que ver co amor como posesión –a gran besta- e tamén co amor como despedida, como renuncia e tamén como reencontro.

CONXURAR O MEDO, CITA CON AGUSTÍN FERNÁNDEZ PAZ

Proposta gráfica do ilustrador Daniel Díaz Trigo

CITA CO MEDO
A novela de misterio require que o lector se deixe conducir ás mesmas trampas e desasosegos nos que cae o protagonista, de aí, desa identificación perigosa coa realidade inventada nace O MEDO.
Un mes máis o Club de lectura Gálix TENDENDO REDES CONVÍDAVOS á lectura colectiva de AIRE NEGRO do escritor Agustín Fernández Paz (o mércores día 20 de maio de 17.00 a 19.00 horas no Consello da Cultura Galega) e ao encontro co escritor (o mércores día 27 de maio á mesma hora e no mesmo lugar), a través das súas propias palabras e da achega que o tamén escritor e amigo persoal do autor, Miguel Vázquez Freire, fará da súa obra, nun man a man entre ambos, que nos levará a discernir as claves da novela de misterio.
A novela elixida, Aire Negro, é unha das mellores obras deste xénero dentro da literatura galega xuvenil e Agustín Fernández Paz é un dos autores que levaron este xénero ao cumio da calidade literaria. Aire Negro constrúe un universo autónomo forxado no esvaradío terreo do terror psicolóxico con elementos de carácter mítico-fantástico a partir de claves tiradas do común, do cotián, da vida de dous seres que coñeceron o amor.
Achégate a desfrutar connosco do libro, das palabras de Agustín Fernández Paz e das reflexións de Miguel Vázquez Freire.

ROSA ENRÍQUEZ, MEMBRO DO CLUB DE LECTURA GÁLIX TENDENDO REDES, DIALOGA CON FRAN ALONSO

A ESCRITORA ROSA ENRÍQUEZ DIALOGA CON FRAN ALONSO
Velaí a carta de amor que nos envía.
Casamance, Senegal
20 de novembro de 2006

Querida Ndeye:
Tardo en escribir porque tiven que agardar que volvese Tamsir para redactar esta carta pois, como ben sabes, deixei a escola canda nena e, a dicir verdade, nin o abecedario sei, mais, polo que estou a ver ao meu redor, iso é o de menos. O que importa é respirar. Aquí, querida Ndye, o aire permanece inmóbil dende os primeiros enfrontamentos. Saír é sempre a mellor opción ou iso cremos os que aquí estamos. Resulta tan duro só imaxinar o que contas… Sei que non mentes, que probabelmente vivir en Galiza non sexa doado, que talvez te miren mal porque es negra, muller e pobre… Síntoo, como sinto que morrera meu irmán e podo xurarche que esta dor non é só porque fose do meu sangue senón polo que representou para tantos homes e mulleres que, dende aquí, acreditabamos nas súas palabras cando repetía aquilo de que Europa se convertería no noso refuxio, na Terra Prometida…
Agora, depois de ler a túa carta, a mágoa é cada día máis e máis grande. Creo que teño a alma furada de desesperanza porque, amiga Ndeye, aquí que nos queda? Seguir no medio da podremia e resistir coma se por iso fosen darnos unha medalla? Deixar que nos maten coma cordeiros no sacrificio? Non. Eu non podo, non poderei xamais deixar as cousas estar. A situación é límite, xa o sabes, xa que logo, subir a un caiuco e arriscar semella a mellor opción. Paga a pena coñecer Galiza e Portomarín, porque é aí onde vives ti agora con Assane, non é? Ou non… Non o sei, non teño nada claro porque intúo nas túas palabras certa desolación e iso frea o meu desexo de buscar.
Amiga Ndeye, se soubeses cantas veces estiro o pescozo para liberar toda a enerxía negativa… Porque non podo deixar que a semente do odio medre na miña cabeza, coma unha mala herba. Se puideses sentir por un intre sequera o meu desacougo, daríaste conta de que estou enferma. A esperanza neste lugar, ben o sabes, é unha doenza terminal.
No Senegal todas as persoas están enfermas, cren que están de paso, que se irán, que nada poderá impedir o seu verdadeiro destino de ser felices… Dá a impresión de que andan sempre a outra cousa, como agardando o seu momento e é xusto ese desexo quen os mata pois se cadra nunca sairán de aquí ou, de saíren, hano facer con billete de ida e volta coma Abdyoud, que foi repatriado coa súa esposa á semana seguinte de marchar.
E o peor de todo non é a enfermidade, bendita ilusión, nin o fastío de repetir cada día a mesma rutina de ser pobres, de non poder alimentar os fillos, de preferir mesmo que non nazan… Non. O peor é vivir odiando este lugar, rexeitando ser Senegalesa, enfastiada de tanta miseria, co corpo partido polo amor aos fillos, un amor que non ten máis utilidade que a do cariño pois xamais, mira ben o que che digo, xamais poderei darlles nada que non sexa un bico ou un sorriso agarimoso.
Daquela, vivir até morrer, sen perder nin un só segundo pensando que vou rachar este muro de cristal é o único destino que, polo de agora, me foi revelado. Mais, talvez diga isto porque estou enfadada co mundo anque sei ben que o mundo, en si mesmo, non ten ningunha responsabilidade pois non é máis que a casa natural cedida para vivir. Só iso.
Unha aperta Nafissatou
Ndeye

Parabéns, Rosa, pola túa suxestiva colaboración

Mirada dunha viaxe a África

MACA, unha das nosas alumnas máis viaxeiras, quixo obsequiarnos cunha contribución a unha mirada multicultural e solidaria con ese vídeo gravado nas terras de Kenia e Tanzania, onde nos amosa o mundo da tribo dos massai, os camiñantes. Grazas, Maca por este estupendo traballo. Que desfrutedes!

MULTICULTURALIDADE E MINORÍAS

MULTICULTURALIDADE E MINORÍAS

FRAN ALONSO, o viaxeiro con mirada de poeta.
Fran Alonso defínese a si mesmo como “curioso por definición”, pois, por definición, “curioso é todo aquel ser que amosa desexo de saber, de aprender e aprehender, de coñecer cousas novas”. Así, o poeta revela que atopou no coñecemento que dá a viaxe un dos mellores xeitos de saciar a súa curiosidade.


Viaxe e curiosidade intelectuais polos territorios da política e da cultura galegas, como deixa constancia nese seu último libro: Un país a medio facer, libro que supón un acercamento á nosa cultura dos últimos vinte anos, con entrevistas realizadas a comezos dos 90 a varios dos axentes máis activos da nosa cltura –Manuel Rivas, Dario Xoán Cabana, Paco Macías ou Méndez Ferrín-, contrastadas con outras feitas vinte anos despois, nun intento de extraer as claves do noso presente. No libro Un país a medio facer Fran Alonso fálanos tamén de cómo ve a Galicia de 2010; da necesidade de continuar un traballo de base coa promoción da lectura, a visibilidade da nosa literatura, a madureza da escrita en galego e outras reflexións froitos das reflexións e experiencias das políticas de edición, e fálanos tamén dende unha plataforma privilexiada, a de editor, e a de vicepresidente da AGE. Esa vaixe intelectual polos territorios da nosa xeografía política, social e cultural dos últimos vinte anos compleméntase con esoutra faceta súa, a de viaxeiro impenitente polas engurras do planeta terra, que o levaron aos territorios máis insólitos e diversos. Así, viaxou por toda Europa para escribir a comezos dos anos 90 a que sería a súa primeira obra, Tráiler, unha aproximación á vida e ao mundo dos camioneiros. Premio Blanco Amor de Novela. Da súa experiencia dos campamentos de refuxiados en Tinduf, tirou reflexións nun libro titulado Territorio ocupado, libro que conta a inxusta situación que vive o pobo saharauí. A viaxe por Centroamérica, onde convive coa guerra de guerrillas e a dureza e presenza da selva, serviralle de inspiración para escribir O brillo dos elefantes, finalista do II Premio de literatura Infantil Raíña Lupa, e no que coñecemos na voz dun neno, dunha aldea chamada Matagalpa, as durezas dunha vida marcada por unha guerra non declarada, o valor da palabra, da man dese mestre Taquín, que esperta nos poucos alumnos que ten o desexo do coñecemento e lles ensina a escorrentar o medo a Carreta Nagua, unha especie de espírito centroamericano da morte, un deus que percorre cada noite os camiños de Matagalpa para procurar os espíritos dos mortos e levalos canda si, como aquí a nosa Santa Compaña. Tamén como resultado desa viaxe á infancia, ao pasado para reencontrar o neno que foi, e que perdura ou aflora no home que é agora, este viaxeiro marcado pola experiencia de ver, de aprehender o OUTRO, coa mirada doutros territorios nace o poemario xuvenil Cidades, Premio Rañolas ao millor libro infantil e xuvenil do ano (1997), Accésit do Premio Lazarillo e, sen dúbida, un dos mellores libros de poemas para rapaces que se teñen publicado en Galicia. Este viaxeiro incansable con mirada de poeta que é Fran Alonso, pon a súa mirada comprometida e a súa pluma na defensa dos máis febles, e deixa constancia neste libro da fraxilidade da existencia nun ton ao mesmo tempo derrotado e esperanzador. Derrotado pola saudade daquel eu que se perdeu en cidades de mar, con cheiro a sal e pupitres de vetas de madeira viva, ou auga gorda; esperanzador, pola alegría de poder ser o “contemplador activo” dun mundo fermoso, diverso e controvertido, e polo pracer que consiste a vida, vivir lendo, indo de cámping, durmindo sobre a herba e mirando as estrelas, bañarse no mar, sentar nunha praia pola noite, escoitar o mar, abrir as ventás e sentir o cheiro a salitre… o pracer de perderse polas rúas e c oñecer os peixes das cidades que morren aos poucos…
Fran Alonso cultivou tamén a súa vea de poeta para adultos, con ese insitnto da beleza, da palabra estética ao servizo dunha causa, en obras como A lúa no probador, Persianas, pedramol e outros nervios ou Tortilla para obreiros.
Fran Alonso tamén traballa como editor, sendo responsable de varias coleccións na editorial Xerais, na que ademais desempeña o cargo de subdirector xeral.

Fran Alonso é tamén un dos autores con máis proxección no exterior, como o proba a tradución ao castelán de moitas das súas obras. Recentemente Males de cabeza acaba de ser publicado por Factoría K; ou mesmo o libro seleccionado por este club, Cartas de amor (publicado en galego en 2006), que acaba de ver a luz en castelán, na editorial Algar.
Finalmente antes de deixarvos coa súa palabra, só me gustaría citar unhas palabras do escritor Suso de Toro, “se nacer é descer sobre un lugar e resulta difícil fuxir del”, Fran Alonso desafía esta afirmación demostrando con cada obra que se pode “ser e estar nun país” –o noso- con mirada lúcida e critica ao mesmo tempo e comprender e falar dun mundo alleo e afastado deste, mandendo unha relación íntima doutros lugares, mantendo unha relación íntima ateigada de profunda tenrura e solidariedade.
enlaces: cabrafanada.blogspot.com

MULTICULTURALIDADE E MINORÍAS

Músicos da rúa

A partir da proxección-reflexión sobre tantos mendigos sen nome que habitan as cidades que nos ofreceu o escritor Fran Alonso, Pilar ofreceunos este vídeo no que se ven distintas persoas en distintas cidades do mundo cantando a mesma canción. Grazas, Pilar!



Playing For Change | Song Around The World "Stand By Me" from Concord Music Group on Vimeo.

MULTICULTURALIDADE E MINORÍAS, CARTAS DE AMOR DE FRAN ALONSO, DÍAS 15 E 16 DE ABRIL

o noso CLUB DE LECTURA GALIX TENDENDO REDES REÚNESE NOVAMENTE OS DÍAS 15 de abril e 16 de abril na BIBLIOTECA DO CONSELLO DA CULTURA GALEGA para reflexionar sobre temática MULTICULTURALIDADE E MINORÍAS.

O día 15 faremos un repaso ás obras da LIX galega que tratan esta temática, así como a outras obras de gran calidade e interese dentro das literaturas peninsulares, -a partir da escolla que nos fará a nosa colaboradora a profesora e crítica Mayte Leis.
Tamén trataremos de poñernos na pel daqueles que se ven obrigados a atravesar fronteiras deixando a súa cultura atrás, reflexionando sobre o concepto de O OUTRO, dende unha mirada posmoderna e reconcialiadora, para finalmente achegarnos á obra dun dos autores máis comprometidos co terceiro mundo da nosa LIX, Fran Alonso, a quen teremos o gusto de escoitar ao día seguinte, día 16 de abril. FRAN ALONSO falaranos das influencias, experiencias e compromisos que deron lugar á súa obra CARTAS DE AMOR, publicada por Edicións Xerais de Galicia, na súa colección Fóra de Xogo, e que foi escollida neste roteiro de lecturas xuvenís.

Desexamos que te unas á nosa experiencia, que terá lugar na Biblioteca do Consello da Cultura Galega, de 17.00 a 19.00 horas, os xa mencionados días 15 e 16 de abril de 2009.

Un saúdo:
Gálix.
CLUB DE LECTURA TENDENDO REDES

AS PALABRAS DE FRAN ALONSO

Cartas de amor, vistas polo seu autor. Resumo da conferencia pronunciada o xoves día 16 de abril de 2009, na Biblioteca do Consello da Cultura Galega, para as alumnas e alumnos do Club de lectura Gálix TENDENDO REDES

Literatura e mundo.
Todo discurso debe estar fundamentado nun proxecto literario. Cal debe ser a pragmática da literatura? Lectura en espazos diversos, en linguas diversas, mensaxes de distintos tipos. A lectura debe ir máis aló da función da literatura, pois ler ficción é unha segunda vida, Vivir dúas veces. Os escritores edificamos sobre o que lemos. As lecturas vannos conformando como seres.
Teño dous lectores dentro de min, a literatura que me gusta e os libros que me abren camiños, porque me están dicindo cal é o camiño. O mesmo camiño acontece coa literatura que nos transmite vidas, porque vivimos na pel das personaxes; dótanos dunha capacidade sensitiva que non teñen outras artes, dótanos da capacidade crítica. Literatura é comprensión do mundo. Para os escritores o reto é dobre, temos que ser capaces de entender cal é a situación antes de poñernos a escribila.

A miña mirada como escritor.
Díxose en moitas ocasións que eu teño dúas liñas, unha urbana, que se recrea no inmediato, e unha liña de compromiso que vai ata aqueles lugares do mundo onde hai conflitos, cos que me comprometo como escritor. Discrepo con iso. Teño unha mirada única como escritor. É a mesma aquí que en Filipinas. Vivimos nun mundo globalizado, onde as distancias son cada vez máis pequenas, a globalización e a tecnoloxía cambiaron as nosas vidas. Se hai fame en África negra é un problema tamén meu, pois os habitantes de África negra virán ao meu país e iso vaime afectar directamente no meu contorno. Exactamente igual que se Al Qaeda bombardea as torres xemelgas, vaime repercutir en actos cotiáns da vida persoal, nos aeroportos, por exemplo; tamén se Estados Unidos invade Irak me vai repercutir na economía. O mundo global tamén me afecta, por iso a miña mirada é sempre a mesma, tanto sobre as miñas cidades como sobre as cidades que me quedan lonxe. Rexeito a etiqueta de literatura de compromiso porque non son tan inxenuo cmo para pensar que coa literatura se pode cambiar o mundo, simplemente intento explicarlle aos meus contemporáneos como vexo eu o mundo.
(Proxéctase o vídeo producido por Lara Batelos, baseado en poemas de Fran Alonso e Kiko Neves. Recítase o poema “Teño un amigo que dorme nunha rúa estreita sen portal”). Eu traballaba nun bar, viña un mendigo todos os días a visitarnos, acabou por converterse no meu amigo.

A cultura globalizada puxo fin á cultura xenuinamente rural
A cultura rural desapareceu de Occidente. Eu vivo no rural, as xentes traballan no campo, teñen moitas ovellas, un burro, pero xa non saen por aí, as crezas variaron, os modos de vida son iguais aos habitantes das cidades. Hai unha uniformización na forma de vestir, de divertirse. O silencio tamén desapareceu, o que define hoxe a nosa cultura é o ruído. O silencio produce estrañeza. Eu só sentín o silencio absoluto no deserto do Sahara. O silencio é hoxe un obxecto de luxo e véndese como tal. Está ligado ás urbanizacións máis caras pero é ficticio. A cultura rural desapareceu en Occidente pero pervive nos países empobrecidos.

As experiencias que inspiraron o libro Cartas de amor.
Cabo Verde, Chao das Caldeiras.
No ano 1999 visitei Cabo Verde, a Ilha de Fogo está presidida por un volcán que non está en erupción pero que mantén actividade. Para chear ao volcán alugamos un transporte e cando chegamos á aldea de Chao das Caldeiras conectamos coa xente da vila. Cabo Verde non ten demasiado turismo, agás na illa de Sal, alí en Chao das Caldeiras buscamos un rapaz que nos levou ao volcán, había emanacións de xofre e eu decidín non subir, pois sufro de asma. Era un volcán fermosísimo, produciume unha imantación especial, quedei sentado ao pé do volcán e tomei algunhas notas. Alí naceu este poema: “Periferia”. “O silencio flúe da terra carbónica. Caho das caldeiras. Son. Só.“ Sentíame moi lonxe, pero tamén no centro do mundo, é unha individualidade Cando o sol pegou forte percorrín a vila, era toda feita de montañas e vales de lava e paseando polo camiño das casas, vin un vello falando cun burro. Ao pouco tempo estaba diante xantando con el, cunha botella de grogue, un calcohol que se fai da cana de azucre. Aquel home comezou a contarme a súa historia pola súa relación co volcán; era capaz de predicir o futuro polo volcán, os camibos de tempo, a historia da vila toda estaba marcada polo volcán. Eu quedei prendido da súa historia. O home falaba dunha filla que non estaba, emigrara. Cabo Verde ten unha poboación emigrante dunhas 500.000 persoas fóra do país. Eu concibín esta histora de Cartas de amor, naquela muller que non estaba presente. Non quería escribir un libro protagonizado por mulleres senón un que xa o levaba escrito e decateime de que non podía ser, inconscientemente o meu inconsciente decatábase de que eran as mulleres as que sufrían a peor parte e por iso responde máis a unha certa autenticidade. Libro de amores imposibles, aínda que o amor é o que move as personaxes, mais, o verdadeiramente real, son as vidas destas personaxes, as súas angueiras.
Sahara, os inmigrantes ilegais.
Outro temá e o da migración ilegal, ata a cooperante secuestrada, o conto do “Sahara, améndoa amarga” ou “O que nunca me preguntaches”, nos cales as protagonistas se moven por circunstancias que non elixen senón que lles veñen dadas. En “Confesión”, non existe esa migración física senón unha migración anímica, fuxir de si mesma ata que se acepta. Polo relato de “Sahara, améndoa amarga” sinto unha especial predilección. Eu escribín Territorio ocupado. Viaxei dende o ano 94 o meu primeiro contacto foi moi brutal. Eu viaxaba cara a Arxelia, en Ador, na fronteira, fixéronnos saír do todoterreo e a policía de fronteira fíxonos sacar todos os mapas que levabamos para ver se viña debuxada a fronteira do territorio saharauí. E detivéronnos cinco horas por levar un mapa ilegal. Aquel primeiro contacto marcoume. Os campamentos cambairon moito. Comecei a escribir o conto. Tirei papeis á papeleira e tería abandonado. Se non fose polo meu compromiso con ese pobo. Dirja a quen vai dirixido o libro, marcha do seu país, a Cuba e cando volve xa non atopa o mesmo país. Outros entrevistados contáronme dos seus problemas co clima de Cuba. Testemuños que eu utilicei para construír a protagonista de “Sahara, améndoa amarga”.
A carta inesperada. O arquivo Pacheco.
Outro dos relatos, “A carta inesperada”, están tirados dunha reflexión a partir das fotos do Arquivo Pacheco, que é un arquivo moi sistemático que retrata o Vigo da posguerra. Tiñamos que escribir un relato a partir desa foto. O relato non está ambientado nos tempos de hoxe, senón no Vigo que eu non coñecín pero do que me serviron os testemuños de meu pai. Así construín a atomosfera deste relato. “ A carta inesperada” é unha homenaxe tamén á cidade onde nacín. Documenteime moito.
Confesión. As noites poden ser conmovedoramente perversas
Para escribir “Confesión”, lin un tratado de 120 páxinas sobre a sintomatoloxía das persoas secuestradas. Exactamente igual que cando escribirín “O que nunca me preguntaches”, que escribín despois da miña estadía en Filipinas pero tamén despois da lectura de África, el burdel del mundo. Primeiro gustaríame falar das carencias dos escritores. Os escritores publicamos libros que non sabemos que teñen carencias; por exemplo eu tiña en mente escribir un relato neste libro, Cartas de amor, que non fun capaz de escribir, respecto dunha historia de Centroamérica. Respecto dos relatos dicirvos que foron escritos adoptando a primeira persoa porque é o xeito máis efectivo posible de falar cunha voz propia, chea de sentimentos. “O que nunca me preguntaches”, é un relato froito dunha viaxe miña a Manila. Manila polas noites é un bordel xigantesco; algúns bordeis son realmente esperpénticos; un, por exemplo, que vimos tiña os camareiros todos ananos; parecía unha obra de Valle Inclán, dos esperpentos; a noite nalgúns lugares do mundo pode ser moi perversa. Viaxei a Centroamérica, despois do furacán Mitch, para facer unha reportaxe, aparte de percorrermos algunhas das zonas máis afectadas, estiven en moitas comunidades campesiñas. Nubes de mosquitos, pestilencia, casas de ladrillo, dúas liteiras nun aldo e dúas no outro; nós eramos catro persoas, había unhas cascudas negras enormes pegadas á parede que me quedaban fronte á cara; aquilo era o noxo kafkiano. Cando estabamos ceando fóra viñeron procurarnos unhas rapazas duns trece ou catorce anos, ofrecéndonos o seu corpo. Era desolador. Para min de rapaz Nicaragua foi un referente. Con dezasete anos vivín a causa da Revolución sandinista. Cando a Revolución triunfou as comunicacións eran difíciles. Fixen gravacións. Algunhas que tiñan relacións coas catástrofes anturais; en Cosoltega, onde había un volcán, o Casitas, que se encheu de auga e non resistiu a presión e abriu e arrasou 20.000 persoas baixo a lama que morreron. O cheiro a cadáver, a podremia era insoportable. A historia de Nicaragua en si, que acabou tristemente, (pasa unha cita cunha entrista a unha muller nicaragüense nada no ano 63, chamada Marcia, a muller conta súa vida sempre a escapar). Esta muller tiña un avó conservador e vanse desprazando dunha comarca a outra ata que, por fin, chegou o triúnfo da revolución; e tamén a contrarrevolución, o somocismo asediou as persoas que traballaban na cooperación sandinista e iniciaron un proceso de traslados constantes. A represión foi tan forte que unha serie de campesiños fuxían ocultos en camións pola noite, Lago de Malgua, Illa Zapatera, alí refuxiáronse. É a selva, os campos de cultivo son escasos. Toman a illa pola forza como refuxiados, alí continúan instalados.

XOSÉ A. NEIRA CRUZ, UNHA LITERATURA QUE RESTAURA SILENCIOS

Biografía
Xosé Antonio Neira Cruz naceu en Santiago de Compostela en 1968. É doutor en Ciencias da Comunicacióne licenciado en Filoloxía Italiana. Traballou como xornalista en La Voz de Galicia e tamén como guionista en programas infantís da Televisión de Galicia. Foi fundador e é director da revista Fadamorgana, e colabora coas revistas CLIJ e portuguesa Malasartes. Entre 2000 e 2004 foi miembro do Comité Ejecutivo de IBBY e actuamente é o comisario do próximo 32º Congreso de IBBY, que se celebrará na cidade de Santiago de Compostela, e que ten como lema A forza das minorías. Na actualidade, imparte clases na Facultade de Ciencias da Comunicación de Santiago de Compostela.
Traxectoria
Xosé A. Neira Cruz é un dos autores galegos máis premiados, dende o seu primeiro premio Merlín, gañado con só 20 anos pola obra Ao outro lado do sumidoiro, ata a selección feita polo Banco del Libro de Venezuela pola súa obra O armiño dorme, seleccionado entre os mellores libros do mundo, pasando polo Barco de Vapor, o Raíña Lupa, o Lazarillo, o Barriga Verde de textos teatrais, etc. Autor de libros como: Melanio e os paxaros, Valdemuller, Ò outro lado do sumidoiro, Os ollos do Tangaleirón As cousas claras, O armiño dorme, A viaxe a Compostela de Renato Ratoni, a obra de teatro A noite da raíña Berenguela, O home máis rico do mundo, A caixa do tesouro, A memoria das árbores, Eu son adoptada, e que?, Unha chea de familias, Mambrú cociñeiro de perfumes, Gatos e Leóns, Los libros de la almohada, O debut de Martino Porconi, O prodixio dos zapatos de cristal, Un bico de amor e vida, Violeta non é violeta, etc. Como poeta foi gañador do premio Fiz Vergara Vilariño polo seu libro De esparto e seda, publicado en Espiral Maior, no ano 2008.
Estilo
O seu é un estilo persoal que inicia a súa andadura literaria apostando por un realismo marabilloso ao estilo cunqueiriano, que bebe do Ramón Lamote de Paco Martín, encarnado nese Martiño Pedreira, (Ao outro lado do sumidoiro) un personaxe que imaxina o mundo tras unhas enormes gafas negras. Virán logo obras que rescribe unha literatura necesaria, na que se restauran silencios obrigados e agravios cometidos arredor do invisible mundo das mulleres. Son títulos como Valdemuller, As cousas claras, Os ollos do tangaleirón, etc, coas que o autor crea unha literatura con rostro feminino e presta voz a rapazas moi diferentes entre si, tanto polas súas situacións persoais como pola súa mirada do mundo, pero que teñen en común ese desexo de descolonización do canon do patriarcado. Estas obras contribúen e asentan en grandísima medida á consolidación nos anos 90 dunha literatura na que a muller como protagonista adquire un espazo de seu. Son as súas unhas heroínas que loitan en solitario: Mina, Bía, Marga, Lena, nomes que se rebelan contra a educación tradicional da muller, contra os roles herdados dun mundo castrador de liberdades e que camiñan en busca da propia identidade. Outra das características da súa obra é a creación de personaxes tocados por unha especie de fatum tráxico que os –quizais deberiamos dicir as- aprisiona nun mundo que non lles satisfai. A Marga por motivos éticos, a Lena por cuestións ecolóxicas, a Mina por razóns biolóxicas, a Bía pola súa condición social, no entanto, en esencia, todos estes personaxes teñen moito en común porque todos cuestionan e negan aqueles dogmas de comportamento que a maioría acepta sen cuestionamento posible. E todos os seus personaxes viven, sofren e loitan para modificar os termos dunha dominación. Tamén en todas esas novelas o concepto de familia tradicional é revisitado, revisado. Os seus roles, a necesidade dun cambio que descosa moldes. Tras os muros do pazo ducal, na intimidade dos seus cuartos, en forma de veladas confidencias tras unha pantalla de ordenador, nos murmurios da aula, nas fendas dun espazo público nunca suficientemente conquistado, non importa, o que si interesa, é berrar, deixar constancia da necesidade de dicir o que non gusta porque non permite a liberdade individual e ética. Hai tamén nestas heroínas protagonistas unha aposta por un novo modo de ser femenino que non consista en compracer os homes cunha actitude sumisa e abnegada dentro da monotonía cotiá, a imposición da Igrexa, as ensinanzas dun sistema educativo balorecido ou unha estrutura familiar constritora. A súa é tamén unha escrita de denuncia, ou escribir –ou reescribir a historia- para modificar os cimentos sociais. Ensinar a pensar, a reflexionar, ensinar a vivir. As súas novelas son tamén unha teorización sobre o tema do amor e do desexo, entendido o encontro con ese outro que nos complementa a partir dunha subxetividada diferente, dunha percepción da illa que somos e que nos negamos a abandonar. Amar sendo sempre illas que navegan nun mar común. Pero quizais, a esencia da súa obra estea nas estratexias que a humanidade inventa para lograr a felicidade. É esta sempre unha felicidade sutil, lene, moderada coma unha brisa, nunca coma a explosión dunha tormenta; unha felicidade que se disfraza de saudade, de sosego, como se se agochase na intención dun sorriso, no goce sen solemnidade dunha tarde que pasa coa levidade de non querer ficar, ensinándonos que non hai que aferrarse a ela, nin perseguila, senón desfrutar da fermosura desas cousas pequenas que se aproximan con liviandade. Outra das características é esa presenza dos seres míticos e o trasmundo máxico que o ligan á literatura galega de tradición oral; sería esa danza coral das bruxas en Valdemuller ou na mesma obra as mouras que se bañan no río; o tangaleirón en Os ollos do Tangaleirón, a botadora de cartas que presaxia a morte en O armiño dorme ou esa pega fantasmagórica que é o espírito do mal, unha dona Urraca histórica que goza facendo o mal, en A noite da raíña Berenguela; ou ese visionario que se agocha en todas as súas novelas baixo distintas máscaras. O vidente, o demiúrgo que todo o coñece e sente por iso vertixe. É ese tangaleirón sen pálpebras, a tía Estrela, Mon, El Bronzino, o mendigo o vello das pombas...

VISITA VIRTUAL Á FLORENCIA D´O ARMIÑO DORME

<

VISITA VIRTUAL Á FLORENCIA D´O ARMIÑO DORME
O pasado día 5 de marzo iniciamos a nosa andaina como club de lectura da Asociación Galega do Libro Infantil e Xuvenil Gálix Tendendo Redes. Escollemos neste roteiro de lecturas como primeira obra un libro singular dentro da historia da literatura xuvenil galega, O armiño dorme, dun autor xa consagrado dentro deste xénero, Xosé A. Neira Cruz, singular por ser unha das poucas obras de altura literaria que aborda o xénero histórico xuvenil, cunha aposta estética alta, unha profusa e moi ben imbricada documentación histórica, a presentación dun mosaico de personaxes que amosan riqueza psicolóxica que fuxe de maniqueísmos e que se adentra na mirada dun eu que o autor presenta ao lector como se o estivese a ver nu, sen máscaras que poidan disimular o seu xeito de valorar e estar no mundo.


A novela ademais permítenos realizar unha viaxe virtual á Florencia do século XVI, a través das súas rúas e pazos, das súas pontes, do Arno que transita fuxidío pola cidade de Florencia, ofrecéndonos tamén reflexións e citas con outros momentos e personaxes históricos. Así, coñeceremos a través das palabras do autor a Galería dos Uffici, onde se conserva boa parte da obra deAgnolo Bronzino, nado en Forencia en 1503 e morto en 1572. Agnolo Bronzino foi un destacado representante do manierismo renacentista que pasa ao servizo da corte de Cósimo I de Medici cando este devén condottiero de Florencia, converténdose no pintor predilecto do citado duque dende 1539. Bronzino é famoso polos seus retrtos de literatos e membros da familia dos Medici, como por exemplo o de dona Leonora de Toledo, filla do virrei de Nápoles que casa con Cósimo moi pouco despois de que este tivera uns amores clandestinos cunha muller dunha aldea próxima á Florencia. Froito destes amores nace a pequena Bia de Medici, de quen só coñecemos dúas datas, a de nacemento e a de morte, e un cadro, ese que pintará Agnolo Bronzino tendo ela poucos anos de idade, cuxa mirada captivou a atención do escritor Neira Cruz e que dá lugar a esta fermosa ficción novelada na que o escritor reconstrúe, dende a nada practicamente, o que foi a curta vida da princesa bastarda dos Medici. Saberemos das dificultades da súa vida en Palacio, das súa angueiras, aprendizaxes e reflexións e, sobre todo, coñeceremos as arestas de dor de quen naceu para ser peón en mans do seu pai e decide namorar sentindo na propia pel as arestas de dor do amor imposible, esa historia de amor truncado entre Bia e Giulio de Camolia, da nobre cidade de Siena, inimiga incondicional da fermosa Florencia.